LITERATURAREN INGURUAN II.ak Beņat Etxeparegandik hasi eta "Txillardegi"-rengan buka euskal idazle edo idazlan puntako zenbaiti begirada arinago edo sakonago bat ematen die. Xinpleenetan ("Aita Gasteluzarrek hitz neurtuz egin zituen zenbait itzulpen" eta "Sarako Joanes Etxeberriren Eskual-Herriko gazteriari") Egan-en irakurleak idazle zaharren izkribuetara goxoki erakarri nahi izan zituen, aukerako testu batzuen bitartez. Gainerakoa gehienbat idazleari edota idazlearen historia, hizkuntza edo literatura inguruari buruzko saioak dira, kritika-lan, baloraketa eta era askotako hurbilketen bitartez.

Sorta, gure literaturaren historiak agintzen duen bezala, Etxepareri eskainitako lanekin hasten da: "Sarrera gisa" eta "Etxepareren edizio kritikoa aurkeztean", biak argitalpen banaren atarian jarriak eta bukatu, aldiz, bete-betean literatura berriaren olatuen artean murgiltzen diren lau lanekin ("Orixe"-ri buruz birekin, Aresti eta "Txillardegi"-z banarekin). "Orixe"-ren gora-beheren barrena garamatza lehendabizi; geroago, tiraka eta bultzaka hasi nahiko balu bezala, Aresti dakarkigu begien bistara eta idazle eztabaidatu horren inguruan sortu den istorio guztia pixka bat albo batera utzita, gehiago irakurtzera deitzen gaitu; azkenez, "Txillardegi"-ren nobelarik ez ezik gazteagoen literatur haize berriei harrera ezin hobea egiten die, mementu batez betetzear ikusten duen etorkizuna, bilduma honen lehendabiziko artikuluetan batez ere kezkatua zeukana, badatorkeela pozarren sinetsirik.