garagardo

iz. Edari alkoholiko hartzitua, zitu ernalduak eta lupulua erabiliz egiten dena.
Garagardoaren jatorria ezagutzen ez bada ere, historiaurreko gizakiek antzeko edaria egiten zutela uste da; K.a. 4000. urtean jada Mesopotamian eta Egipton ekoizten zen; ondoren, galiarrek, germaniarrek eta erromatarrek ere egin zuten. Erdi Aroan garatu ziren, ordea, garagardoa egiteko teknikak eta X. mendean sortu ziren artisautzako lehenengo garagardo-plantak. XV. mendean lupulua erabiltzen hasi ziren. Prozesu industrialaren ondorioz garagardoaren hartziduran eragina duten faktoreak eta mekanismoa ezagutu ziren, garagardoaren kalitatea hobetuz.
Garagardoa hartziduraz lortzen den edaria da, ez oso alkoholikoa (% 5 baino gutxiago) eta, nagusiki, garagarra, lupulua, legamia (Saccharomyces cerevisae) eta ura erabiliz egiten dena. Lupuluak ematen dio edariari zapore mingots antzekoa, baina garagardoaren zapore eta kolore desberdinak legamiaren, hartzidura-tenperaturaren eta maltaren xigorketaren baitan daude. Horrela, tenperatura altuko hartzidura denean (18-25 ºC bitartekoa) garagardo leuna lortzen da; aldiz, tenperatura baxukoa denean (10 ºC baino gutxiagokoa) garagardo garratzagoak eta CO2 gehiagokoak lortzen dira. Maltaren xigortze-mailaren arabera era bateko edo besteko garagardoak lortzen dira: garagardo beltzak (stout izenekoak) kolore ilunekoak eta zapore sendokoak dira, malta zertxobait xigortuz lortuak; garagardo horiak (lager izenekoak) aurrekoak baino leun eta argiagoak dira eta malta erabat xigortuz lortzen dira; eta azkenik, bien artekoak daude (ales izenekoak).
Garagardoaren elaborazioan gertatzen den prozesu biokimikoa konplexua da eta ia orain arte ezin izan dira bertan gertatzen diren erreakzioak zehazki adierazi. Prozesuak bost fase dituela esan daiteke: maltaketa, hidratazioa, hartzidura, iragazketa eta ontziraketa. Alea garbitu eta pixatutakoan siloan biltzen da; jarraian, upelean beratzen jartzen da hozi dadin. Lortutako malta labean lehortu egiten da; azala kendu ondoren, eho eta berriro busti egin behar izaten da orea lortzeko. Orea labean berotu eta hoziduran sortutako entzimek almidoia azukre bihurtzen dute. Prozesu horren ondorioz lortutako muztioa iragazi egin behar izaten da hondarrak kentzeko. Muztioa lupuluarekin egosi ondoren hoztu egiten da eta legamia eransten zaio hartzi dadin. Hainbat hilabetetan geldirik eduki eta gero berriro iragazi egiten da legamia kentzeko. Hartzidurako substantziak kendu direnean, garagardoa deposituetan edukitzen da hauspeatu eta argitu dadin eta dagokion zaporea lor dezan. Azkenik, iragazi, pasteurizatu eta ontzietan (botila, lata, barriketan) sartzen da.




Atzera